به گزارش سلامت نیوز به نقل از جام جم، ماماها، این سفیران سلامت مادر و نوزاد، نه فقط در فرآیند زایمان بلکه در مراقبت‌های پیش و پس از بارداری، مشاوره‌های بهداشتی و ارتقای سلامت خانواده نقشی بی‌بدیل دارند.
با این‌حال مشکلات و چالش‌های متعددی مانع از ایفای کامل این نقش شده است از پایین بودن تعرفه‌ها و فشار کاری بالای آنان گرفته تا محدودیت در نسخه‌نویسی‌شان، همگی ازجمله مواردی است که نه فقط انگیزه و توان حرفه‌ای آنها را تضعیف می‌کند، بلکه سلامت جامعه را نیز تحت‌الشعاع قرار می‌دهد؛ قشری که کمتر به آنان توجه می‌شود، حرفه‌ای پراسترس که نیازمند تمرکز و مسئولیت‌پذیری بالایی است.
البته این تمام ماجرای ماماها نیست چرا که گرایش روزافزون به سزارین در کشور، به‌ویژه در بیمارستان‌های خصوصی، نقش ماماها را در ترویج زایمان طبیعی کمرنگ کرده است.
این درحالی است که مرضیه وحیددستجردی، دبیر ستاد ملی جمعیت به‌تازگی با تاکید بر اهمیت ترویج زایمان طبیعی درکشور، گفته: «یکی از اهداف استراتژیک ما در ستاد ملی جمعیت و وزارت بهداشت، ترویج زایمان طبیعی و گسترش خدمات زایمان بدون درد است.» اما حالا با کاهش زایمان طبیعی، از یک‌سو فرصت‌های شغلی ماماها کاهش پیدا می‌کند و از سوی دیگر شاهد به حاشیه کشیده شدن نقش آنان نیز هستیم.
دست‌های زندگی‌بخش
مامایی رشته‌ای است که در ایران قدمتی کهن دارد و شروع فعالیت‌های آکادمیک آن به سال ۱۳۰۸ برمی‌گردد؛ رشته‌ای که در طول این زمان با مشکلات زیادی روبه‌رو بوده است. حتی کنفدراسیون بین‌المللی هم بر اهمیت حضور ماماها در شرایط بحرانی مانند بلایای طبیعی، جنگ‌ها و تغییرات اقلیمی تاکید کرده است. اما عدم‌آگاهی عمومی از نقش ماماها باعث شده که بسیاری از خانواده‌ها حتی برای مراقبت‌های ساده بارداری به متخصصان مراجعه کنند.
همایون سامه‌یح نجف‌آبادی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس،نیز با ما در این‌خصوص هم‌نظر است و می‌گوید: «فرهنگ مراجعه به متخصصان زنان و زایمان باعث شده که مردم کمتر به ماماها مراجعه کنند. این درحالی است که ماماها دوره‌های لازم و مرتبط را گذرانده‌اند و توانایی ارائه خدمات باکیفیت در حوزه تخصصی خود را دارند.»
وی ضمن بیان این‌که حدود یک سال و نیم پیش جلسه‌ای با ماماها برگزار و درباره مشکلات‌شان صحبت کردیم، می‌افزاید: «جامعه مامایی کشور یکی از اقشار زحمتکش و تحصیلکرده است که در نقاط محروم کشور، جایی که متخصصان زنان حضور ندارند یا تعداد آنها کافی نیست، خدمات زنان و زایمان را با توجه به اختیارات قانونی‌شان به مردم ارائه می‌دهند. بسیاری از خدمات مربوط به بهداشت دوران بارداری و معاینه خانم‌های باردار نیز به‌راحتی توسط ماماها انجام می‌شود.»
محدودیت در نسخه‌نویسی
یکی از چالش‌هایی که ماماها با آن دست به گریبان هستند، محدودیت در تجویز دارو است. قضیه از این قرار است که مُهر ماماها پای برخی از داروها و نسخه‌ها با محدودیت‌هایی از سوی بیمه مواجه شده است.
مسأله‌ای که الهه مرادی، دکترای مامایی به آن اشاره می‌کند و بر این باور است که با وجود این‌که ما در دانشگاه، دوره‌های بیمارستان و کلینیک را گذرانده‌ایم و نسبت به داروها اشراف کامل پیدا کردیم اما بیمه، برخی نسخه‌ها و داروها را با مُهر مامایی تحت پوشش قرار نمی‌دهد.»
موضوعی که همایون سامه‌یح نجف‌آبادی نیز آن را عنوان می‌کند و می‌گوید: «محدودیت در نسخه‌نویسی ماماها از دیگر چالش‌های آنان است. با توجه به تغییرات گسترده در فارماکوپه (کتاب‌هایی که فهرست کاملی از داروهای موجود در بازار دارند) کشور طی سال‌های اخیر و افزایش بهای داروها و محدودیت‌های نسخه‌نویسی ماماها همچنان بدون تغییر باقی مانده است. این محدودیت‌ها باعث می‌شود بسیاری از داروها به‌صورت آزاد حساب شود که این مسأله نیز نیازمند بازنگری است.»
ماماها در اولویت مادران نیستند!
کمبود نیروی انسانی، فشارهای اقتصادی، گرایش‌های فرهنگی به سزارین و نبود سیاست‌گذاری‌های منسجم، ماماها را در تنگنایی قرار داده که هم شأن حرفه‌ای آنها را تهدید می‌کند و هم سلامت جامعه را به خطر می‌اندازد. الهه مرادی، قرار نگرفتن ماماها در جایگاه اصلی خود را یکی از معضلات اساسی این قشر می‌داند.
وی معتقد است که در مراقبت‌های بارداری، خط اول درمان و اولین مراجعه زنان باردار باید ماما باشد اما بیشتر خانم‌ها مستقیما به متخصصان زنان مراجعه می‌کنند و در برخی موارد حتی تحت عمل‌های جراحی غیرضروری قرار می‌گیرند. به نظر می‌رسد که تعرفه‌های ویزیت در این قشر از کادر درمان همچون پرستاران و سایر بخش‌های پزشکی، وضعیت مناسبی ندارد.
الهه مرادی معتقد است که تعرفه‌های ویزیت ماماها به‌شدت پایین است، به‌گونه‌ای که آنها برای تامین معاش و کسب درآمد، ناچار به انجام کارهایی می‌شوند که در شأن حرفه‌ای‌شان نیست. او تاکید دارد که این مشکلات ناشی از قرار نگرفتن ماماها در جایگاه واقعی خودشان است.
البته نجف‌آبادی هم در ادامه به سایر معضلات ماماها اشاره و عنوان می‌کند: «الزام حضور پزشک متخصص زنان در هنگام زایمان طبیعی نیز از دیگر چالش‌هایی است که مخصوصا در مناطق محروم به‌دلیل کمبود متخصصان زنان، مشکلاتی ایجاد کرده است. در برخی از بیمارستان‌های این مناطق، ماماها خدمات خود را ارائه می‌دهند و در صورت بروز مشکل خاص، پزشکان به صورت آنکال وارد عمل می‌شوند.» ماماها، قهرمانان بی‌صدای نظام سلامت هستند که با دستان خود، زندگی را به مادران و نوزادان هدیه می‌دهند. رفع چالش‌های پیش‌روی آنها نه فقط به بهبود معیشت و جایگاه حرفه‌ای‌شان کمک می‌کند، بلکه تضمینی برای سلامت نسل‌های آینده ایران خواهد بود.
نظر شما